Το ζήτημα των ναρκωτικών στην Ελλάδα, Μύθοι και Αλήθειες

2ος Εισαγωγικός Εκπαιδευτικός Κύκλος Προαγωγής της Υγείας

1η Συνάντηση
Αγρίνιο, Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2008


Θέμα: Το ζήτημα των ναρκωτικών στην Ελλάδα, Μύθοι και Αλήθειες.


Εισηγήτρια: Μανίνα Τερζίδου, Ψυχολόγος, Επιστημονικά Υπεύθυνη του Εθνικού Κέντρου Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (ΕΚΤΕΠΝ)

Το Εθνικό Κέντρο Τεκμηρίωσης και Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά (Ε.Κ.ΤΕ.Π.Ν.) λειτουργεί στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Κέντρου Παρακολούθησης των Ναρκωτικών και της Τοξικομανίας (E.M.C.D.D.A. – Ευρωπαϊκό Κέντρο) από το 1994. Αποτελεί ένα από τα 29 Εθνικά Κέντρα του Ευρωπαϊκού Δικτύου Πληροφόρησης για τα Ναρκωτικά και την Τοξικομανία (REITOX) του Ευρωπαϊκού Κέντρου.

Το ΕΚΤΕΠΝ ανήκει στο ΕΠΙΨΥ και χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και τον ΟΚΑΝΑ.

Στόχος του είναι η παροχή αξιόπιστων και συγκρίσιμων εθνικών στοιχείων και πληροφοριών για όλες τις παραμέτρους του προβλήματος των ναρκωτικών και η παροχή τους στην Ευρώπη και τους Έλληνες χαράσσοντες πολιτική και επαγγελματίες του χώρου των ναρκωτικών. Η πληροφόρηση αυτή επιτυγχάνεται μέσα από την Ετήσια Έκθεση του ΕΚΤΕΠΝ για την Κατάσταση των Ναρκωτικών στην Ελλάδα, η οποία εκδίδεται κάθε χρόνο.

Στο πλαίσιο αυτού του ρόλου, αλλά και της συνεργασίας του ΕΚΤΕΠΝ με τα υπόλοιπα Εθνικά Κέντρα και το Ευρωπαϊκό, η παρουσίαση αυτή στοχεύει στην κατάρριψη ορισμένων ευρέως διαδεδομένων μύθων και μέσα από αυτήν, στην απεικόνισης κατάστασης του προβλήματος των ναρκωτικών στην Ελλάδα.

Ο πρώτος μύθος αφορά το μέγεθος της επικράτησης της χρήσης στην Ελλάδα. Οι περισσότεροι πιστεύουν ότι η χρήση είναι σε υψηλά επίπεδα και αυξάνεται ιδιαίτερα στην εφηβική ηλικία. Η αλήθεια, όμως είναι ότι η δοκιμή και η χρήση ναρκωτικών, και ειδικά της κάνναβης που είναι και το πιο «δημοφιλές» μειώνεται σταθερά τα τελευταία 5 χρόνια. Αντίθετα, φαίνεται ότι στην Ελλάδα, αλλά και στην υπόλοιπη Ευρώπη, αυξάνεται ο πληθυσμός των «ώριμων» ενηλίκων που χρησιμοποιούν ή είναι εξαρτημένοι από ουσίες.

Άλλος μύθος είναι ότι συχνά συγχέεται η έννοια της χρήσης με αυτήν της εξάρτησης. Η αλήθεια είναι ότι το ποσοστό των εξαρτημένων είναι πολύ μικρό σε σύγκριση με αυτό των χρηστών. Η χρήση, περιστασιακή ή ακόμα και απλή δοκιμή, αφορά πολύ μεγαλύτερο αριθμό ατόμων. Με το διαχωρισμό αυτό δεν επιθυμεί κανείς να ελαχιστοποιήσει την επικινδυνότητα της χρήσης, αφού είναι γνωστό ότι η χρήση συνθετικών ναρκωτικών τύπου «Έκσταση» στη χώρα μας είναι αρκετά υψηλά, κυρίως στους χώρους νυχτερινής διασκέδασης.

Άλλη συχνή παρανόηση που συναντάται είναι ότι η εξάρτηση «δεν θεραπεύεται», δηλαδή ότι ο εξαρτημένος δεν έχει και πολλές ελπίδες. Είναι αλήθεια ότι η απεξάρτηση είναι δύσκολη υπόθεση και σχεδόν όλοι οι εξαρτημένοι χρήστες έχουν κάνει αρκετές αποτυχημένες προσπάθειες. Είναι, όμως, επίσης αλήθεια ότι κάθε χρόνο το 40% των θεραπευομένων ολοκληρώνουν με επιτυχία την απεξάρτηση τους από τα κέντρα θεραπείας.

Η άποψη ότι η ηρωίνη είναι το πιο επικίνδυνο ναρκωτικό είναι ένας ακόμα διαδεδομένος μύθος. Το πιο επικίνδυνο ναρκωτικό, σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας είναι το αλκοόλ. Η εξάρτηση από τα οινοπνευματώδη, ο αλκοολισμός και τα σχετικά προβλήματα αφορούν πολύ μεγαλύτερο αριθμό ατόμων από αυτόν των εξαρτημένων από ναρκωτικά σε όλες τις χώρες, αλλά και οι θάνατοι από τις παθήσεις που οφείλονται στην μακροχρόνια κατάχρηση αλκοόλ είναι πολύ περισσότεροι από τους θανάτους που σχετίζονται με τα ναρκωτικά.

Τα στοιχεία πρόσφατων ερευνών του ΕΚΤΕΠΝ καταρρίπτουν έναν ακόμα μύθο: αυτόν που θέλει μεγάλη την κοινωνική αντίδραση απέναντι στους εξαρτημένους. Φαίνεται, λοιπόν, ότι η πλειονότητα των Ελλήνων πολιτών δείχνει ανοχή και αποδοχή στον χρήστη και στη δημιουργία θεραπευτικών μονάδων στη περιοχή τους. Η πλαστή εικόνα που δημιουργείται οφείλεται στο ότι η μειονότητα που αντιδρά είναι «θορυβώδης».

Το συμπέρασμα της παγκόσμιας επιστημονικής κοινότητας ότι η πρόληψη είναι η καλύτερη αντιμετώπιση του προβλήματος είναι αλήθεια και όχι μύθος. Κι όμως, παρά την παραδοχή του σημαντικού ρόλου της Πρόληψης και από την Πολιτεία, τα προληπτικά προγράμματα στην Ελλάδα μειώνονται αντί να αυξάνονται και τα Κέντρα Πρόληψης αντιμετωπίζουν σημαντικά προβλήματα λόγω υποχρηματοδότησης.

Η κατάσταση του προβλήματος των ναρκωτικών στην Ελλάδα δεν δικαιολογεί ούτε πανικό ούτε εφησυχασμό. Το Νέο Εθνικό Σχέδιο Δράσης προβλέπει δράσεις για αρκετές από τις ελλείψεις και τα προβλήματα που χρονίζουν στη χώρα μας, όπως είναι η μέριμνα για τους ειδικούς πληθυσμούς χρηστών (μετανάστες, μειονότητες και άλλες κοινωνικά ευάλωτες ομάδες) και η αναβάθμιση του ρόλου και της σημασίας της δημόσιας διαβούλευσης.
Το τελευταίο αποκτά ιδιαίτερη σημασία, επειδή τονίζεται και από το καινούργιο Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης, αλλά και επειδή το πρόβλημα των ναρκωτικών δεν αφορά μόνο τους επαγγελματίες του χώρου αλλά και την κοινωνία των πολιτών, η οποία και πρέπει να συμμετέχει ενεργά στη λήψη αποφάσ